Hoe maak je de juiste keuze?

Sommige keuzes zijn heel gemakkelijk te maken. Je denkt er nauwelijks over na of weegt in korte tijd de voor- en nadelen tegen elkaar af. Andere keuzes zijn complex. Je hebt veel (tegenstrijdige) aspecten te wegen en de beslissing heeft grote gevolgen. Je neemt misschien een groot risico of moet een keuze maken die (negatieve) gevolgen heeft voor andere mensen.

Ap Dijkershuis (2007) heeft in zijn boek Het slimme onbewuste een hoofdstuk gewijd aan het nemen van beslissingen. Hij beschrijft dat er drie manieren zijn om te kiezen. De eerste manier is de snelle keuze waarbij niet of nauwelijks wordt nagedacht. De tweede is de onbewuste manier. Je verzamelt informatie, slaapt er een nachtje over en voelt intuïtief wat de beste keuze is. De derde manier is de bewuste, rationele keuze. Je verzamelt informatie, weegt af en komt tot een keuze die als beste uit de analyse komt.

Je zou denken dat je betere beslissingen neemt als je bewust nadenkt. Toch is dat niet zo. Hoe complexer de situatie, hoe moeilijker het is om alle relevante informatie bewust af te wegen. Bij eenvoudige beslissingen lukt dat wel. Het bewuste denken is heel precies, maar kan alleen kleine hoeveelheden informatie verwerken.

Dijkershuis laat zien dat je drie fasen kunt onderscheiden bij het nemen van complexe beslissingen (denk aan bouwprojecten of het wel of niet accepteren van een nieuwe baan). In de eerste fase van informatie verzamelen moet je bewuste aandacht gebruiken. In de tweede fase moet je kiezen. Doe dat onbewust, met je gevoel, door er letterlijk een nachtje over te slapen. In de derde fase controleer je of er nog addertjes onder het gras zitten. Hierbij gebruik je weer je bewustzijn. Voorwaarde is natuurlijk wel dat je verstand van zaken hebt.

Dat je complexe keuzes beter vanuit het onbewuste (vanuit je gevoel) kunt nemen komt omdat het onbewuste heel veel informatie kan verwerken. Je kunt zeggen dat je onbewust heel veel weet. Als je jezelf dwingt ook complexe keuzes bewust te analyseren is de kans groot dat je een verkeerde keuze maakt. Dat komt omdat je alleen de dingen meeneemt die je kunt verwoorden en dat is met onbewuste argumenten lang niet altijd mogelijk. Dus wanneer je complexe keuzes alleen met het bewustzijn maakt mis je een heleboel belangrijke informatie.

In mijn praktijk praat ik regelmatig met mensen die een dilemma hebben. Ik stel vragen (soms met behulp van een kaartspel*) om helderheid te verschaffen. De kunst is om niet te snel in praktische problemen en oplossingen te denken. Realiseer je wat je het liefste wilt en los daarna eventuele bezwaren op.

De volgende vragen kunnen je helpen bij het maken van een goede keuze

1. Voorbereiding

• Wat wil ik met mijn keuze bereiken?
• Heeft de keuze grote of kleine gevolgen?
• Klopt de timing?
• Moet ik de keuze verantwoorden?
• Heb ik überhaupt een keuze?

2. Informatie

• Welke informatie heb ik nu beschikbaar?
• Welke informatie heb ik nog nodig?
• Wie kan mij adviseren?
• Hoe kom ik aan informatie waar ik zelf nooit aan gedacht heb?
• Welke keuzemogelijkheden heb ik nu?

3. Wat ik wil

In deze fase onderzoek je wat je zelf wilt. Je onderzoekt je motieven, gevoelens en gedachten die ten grondslag liggen aan deze keuze.

• Wat is mijn belangrijkste drijfveer?
• Houd ik rekening met het oordeel van anderen?
• Heb ik het gevoel dat ik iets moet wat ik niet wil?
• Voel ik weerstand bij keuzemogelijkheden?
• Wat betekent deze keuze nu echt?

4. De gevolgen van een keuze

• Wat zijn de gevolgen per keuze (financieel, relationeel, professioneel)?
• Wat moet er voortaan anders?
• Zijn er mensen die negatieve gevolgen ondervinden?
• Wie of wat heb ik nodig om deze keuze te kunnen maken?
• Wat gebeurt er als het fout gaat?
• Is dit een keuze voor de lange of korte termijn?

5. Beslissen

• Ben ik er aan toe om een definitieve keuze te maken?
• Wat zou ik doen als ik nu een keuze moet maken?
• Wat zijn de voor- en nadelen als ik geen keuze maak?
• Maak ik verschillende keuzes als ik kies vanuit het hart of het hoofd?
• Welke keuze maak ik als ik niet bang ben voor de gevolgen?
• Wat zou een ander mij adviseren te kiezen?
• Wat zou ik kiezen als alles mogelijk was?

Op een gegeven moment moet je een definitieve keuze maken. Ik adviseer altijd de informatie te laten bezinken en de beslissing een paar dagen uit te stellen. Het juiste antwoord op de vraag welke keuze het beste is komt ‘vanzelf’ bovendrijven. Bij mij gebeurt dat meestal onder de douchen of tijdens een wandeling langs het strand.

*Keuzespel van Peter Gerrickens

Bronnen en inspiratie vind je op mijn site klik hier.

(c) 2013 Nicolette de Wijn.