…en vind de rode draad die door je leven loopt
Waarom autobiografisch schrijven?
Schrijven is een krachtig middel om zelfkennis te verkrijgen. Door te schrijven over je ervaringen krijg je zicht op zaken die verder gaan dan de ervaringen zelf. Je schrijft steeds korte stukjes over anekdotes uit je leven. Als je dit een aantal weken doet ga je zien dat er een samenhang bestaat tussen de verschillende teksten.
Ik heb altijd veel geschreven. In 2013 kwam daar een verdieping in door het boek Autobiografisch schrijven van Willemijn Soer. Zij is echt een expert op dit gebied. Door haar boek heb ik geleerd dat je de geschreven teksten niet hoeft te beoordelen of analyseren. Het bijzondere van autobiografisch schrijven is juist dat de teksten zelf hun werk doen. Door je eigen verhalen hardop voor te lezen (aan jezelf) krijg je nieuwe inzichten, alsof de tekst jou iets te vertellen heeft.
Voordat je begint
Wat je nodig hebt is een groot notitieboek en een lekkere pen of potlood. Zelf schrijf ik het liefst met een vulpotloodje. Dat betekent inderdaad dat je het beste met de hand kunt schrijven. Dat de woorden door je arm en hand op papier komen werkt veel beter dan letters typen en naar een scherm kijken.
Check-in voordat je begint
Je hebt even de tijd nodig om de overgang te maken van waar je mee bezig was naar het hier-en-nu. Doe een check-in, natuurlijk schrijvend. Het doel is dat je alle ruis van je af schrijft. Zo heb je straks de ruimte om echt bij je verhaal te zijn.
Neem 5 minuten de tijd. Begin te schrijven over alles wat er in je opkomt. Wat houdt je bezig? Wat zit je dwars? Welke dingen komen steeds langs in je gedachten? Schrijf gewoon door totdat de 5 minuten om zijn. Je hoeft er verder niet mee te doen. Nu ben je klaar voor het echte schrijfwerk.
Beschrijf anekdotes uit je eigen leven
Ken je die verhalen die al zo vaak verteld zijn dat je iets hebt van ‘gaan we weer’? Je hoort ze van je ouders, je partner en grappig genoeg ook van jezelf. Een verhaal dat te vaak is verteld noem je een Wheelstory. Je vertelt het op de automatische piloot, het leeft niet meer. Bij autobiografisch schrijven gaat het juist om levende verhalen, waardoor je nieuwe inzichten krijgt.
Beschrijf daarom concrete gebeurtenissen alsof je het nu ervaart. Het gaat dus niet om algemeenheden, maar om feitelijke anekdotes. Doe dat vanuit de herinnering. Je roept de situatie opnieuw op en beleeft het als het ware nog een keer. Je gebruikt al je zintuigen zodat het levensecht wordt. Het is alsof je een scene uit een film ziet. Er is een omgeving, er zijn spullen en mensen. Er gebeuren dingen, je hoort wat er gezegd wordt. Daarbij voel je emoties en heb je gedachten. Al die waarnemingen noteer je in de tegenwoordige tijd, alsof het nu gebeurt.
De opdracht
Kies een concreet voorval, iets dat je heeft geraakt. Je kunt de volgende vragen gebruiken om ervoor te zorgen dat je vanuit je ervaring schrijft en niet gaat analyseren of beoordelen.
- Waar ben ik?
- Wie zijn er nog meer?
- Wat zie ik? Wat ruik ik? Wat hoor ik?
- Wat gebeurt er?
- Hoe reageer ik?
- Wat doe ik?
- Wat denk ik?
- Hoe voel ik mij?
- Hoe reageren anderen?
Willemijn Soer geeft een mooie opbouw voor het schrijven van je tekst:
- Begin je tekst met een inleiding
- Beschrijf dan de gebeurtenis. Het helpt om te beginnen met ‘Op en dag…..’
- Zorg voor een goede laatste zin
- Geef je stukje een passende titel.
Een schrijfsessie kan 10 tot 30 minuten duren. Schrijf lekker door, ook als je het even niet meer weet. Door de flow beschrijf je dingen die je van tevoren niet hebt bedacht. Als je met jezelf afspreekt dat je tempo houdt gaat het schrijven vanzelf.
Thema’s herkennen
Als je een tijdje aan het schrijven bent wordt het interessant. Je leest af en toe iets terug, je krijgt nieuwe associaties en herinneringen en raakt geïnspireerd om door te schrijven. Op een gegeven moment, en dat kan ook heel onverwacht tijdens de afwas zijn, komen dingen samen. Er worden teksten aan elkaar gekoppeld, je ziet herhalingen en er blijken thema’s te zijn.
Sommige thema’s zijn licht, leuk of grappig. Andere thema’s zijn zwaar en hebben te maken met nare dingen die je zijn overkomen. Je zult ook dingen over jezelf ontdekken die donker en confronterend zijn. Dat kan pijnlijk zijn, maar juist die inzichten geven je de kans om je te ontwikkelen.
De rode draad zien
Het is niet makkelijk om de rode draad van je eigen leven te ontdekken. De sleutel zit ‘m in de samenhang en de ontwikkeling van de lastige thema’s. Waar loop je altijd weer tegenaan? Hoe ben je daar in verschillende levensfases mee om gegaan? Wat heeft het eigenlijk met jou te maken? Hoe ben je daar in veranderd? Kun je (inmiddels) met milde ogen naar je eigen donkere kant kijken?
De kunst is om tussen de regels door te lezen. Wat staat er niet letterlijk, maar laat zich zien? Wat hoor je als je goed luistert? Misschien leer je iets over je levensthema of over een opdracht waar je aan werkt. Je hoeft niet perse hard te werken aan jezelf. Heel erg je best doen kan juist contraproductief uitpakken. Je kunt het licht houden en ervanuit gaan dat je ‘vanzelf’ leert als je schrijft.
Wanneer je een schrijfperiode hebt afgerond voel je je lichter. Je ervaart meer vrijheid en bent authentieker geworden. Voor mij voelt het altijd alsof ik een paar nieuwe puzzelstukjes heb gevonden. Na zo’n periode van reflectie en naar binnen gericht zijn gaat m’n blik weer naar buiten. Ik kan inzichten integreren in mijn werk met andere mensen. Zo gaat dat, je hebt geleerd, je hebt iets nieuws verworven, iets eigen gemaakt en zet het daarna in voor anderen.
Maak er een project van
Zelf houd ik ervan om projectmatig te werken. Als ik iets wil onderzoeken trek ik er 4 tot 6 weken voor uit. Ik schrijf dagelijks en zorg ervoor dat ik niet gestoord wordt. Misschien heb jij een lossere manier van werken, probeer het gewoon uit.
Het voordeel van een project is dat er een kop en een staart aan zit. Autobiografisch schrijven roept herinneringen uit het verleden op. Je ervaart hoe het verleden in het heden voortleeft. Heel nuttig om jezelf te leren kennen, thema’s te benoemen en je ontwikkeling te zien. Maar als je voortdurend met ervaringen uit het verleden bezig bent, is dat verleden precies wat je zelf voortzet.
Ik kies ervoor om een onderzoeksperiode bewust af te ronden. Na een aantal weken of maanden heb ik genoeg geleerd en inzicht verkregen. Het verhaal is duidelijk. En dan gaat mijn blik weer naar buiten, de toekomst in. Ik vraag me af wat ik wil en maak keuzes die daarbij passen. Het ‘project’ is afgerond en ik ga vooruit.
TIPS
TIP #1 Breng structuur aan door chronologisch vanaf je jeugd tot in het heden te schrijven.
TIP #2 Schrijf verhalen die zich binnen een specifiek levensdomein afspelen. Het onderwerp relaties is natuurlijk veelbelovend omdat daarin zo veel te herkennen valt van wat je met je ouders hebt meegemaakt. Maar ook andere onderwerpen zoals gezondheid, kinderen of carrière zijn uitermate geschikt. Al die domeinen hebben met jou te maken en de verhalen vertellen je daar meer over.
TIP #3 Maak je niet druk om taalfouten of stijl. Je schrijft voor jezelf en niet voor publiek.
Heb je zelf schrijftips? Laat het weten in een reactie hieronder. Mocht jouw reactie niet onder het artikel verschijnen laat het dan even weten via info@nicolettedewijn.nl Dank je wel alvast.
Bron: Soer, Willemijn, Autobiografisch schrijven. Waar wij het over hebben wanneer wij het over ons leven hebben. 2013. Uitgeverij Christofoor, Zeist