Tijdens een training voor hbo-opgeleide jeugd- en gezinsprofessionals verwoorde een deelnemer treffend waar zij tegenaan was gelopen aan het begin van haar carrière:
‘Ik heb met hart en ziel gekozen voor dit werk. Na mijn opleiding werd ik eigenlijk meteen in het diepe gegooid. Liep ik daar op die scholen. Ik heb regelmatig getwijfeld of ik het wel goed deed allemaal. Wij hebben verantwoordelijk werk, we hebben te maken met kwetsbare jongeren. Zeker in het begin heb ik een gebrek aan steun ervaren. Ik was aan het zwemmen wat mij onzeker maakte, soms ook eenzaam. Ik vind het heel goed dat wij dit nu oppakken en elkaar structureel gaan coachen.’
Veel mensen ervaren het gevoel ‘er alleen voor te staan’ terwijl ze omringd zijn door ervaren collega’s. En dat is jammer want de stress die dat oplevert kan leiden tot onprofessioneel handelen en ziekte. Stress is verantwoordelijk voor bijna de helft van de kosten van verzuim en arbeidsongeschiktheid.
Sociale steun is een eerste vereiste bij het tegengaan van stress
Bij het tegengaan van stress gaat het om de vraag: Wat levert energie? Sociale steun moet goed geregeld zijn want dan kan je leren en groeien en daardoor word je autonoom. Dát geeft energie. Je kunt weer met bevlogenheid werken, beter presteren en je bent minder ziek. In het oude denken wordt het aantal taken teruggebracht om stress te verminderen, maar dat geeft geen energie. Het bevorderen van steun doet dat wel.*
Zorg- en welzijnsprofessionals zijn bereid om elkaar collegiaal te steunen, maar in het dagelijks werk is er geen gelegenheid om dat vorm te geven. Er wordt een chronisch gebrek aan tijd ervaren. En er is nog iets wat belemmerend werkt. Zorg- en welzijnsprofessionals zijn over het algemeen niet in staat elkaar te coachen. Dat klinkt misschien vreemd want juist deze groep mensen is toch gewend om anderen te helpen? Dat klopt, maar om jouw collega professioneel en vanuit gelijkwaardigheid te ondersteunen heb je iets anders nodig, namelijk een coachende houding. En dat is te leren.
Waarom collegiaal coachen?
In gestructureerde coachingsgesprekken van collega tot collega reflecteer je op jezelf, krijg je de kans om te klankborden, mag je twijfels en frustraties uiten en er iets mee doen! Dit soort gesprekken hebben een dieper en constructiever effect dan de gesprekjes die in de wandelgangen plaatsvinden. Je faciliteert de ander om een volgende ontwikkelingsstap te maken. Het weten dat er een coachingsgesprek in de agenda staat bevordert al het zelfbewustzijn en maakt dat je je minder alleen voelt. De cultuur van openheid, bewustzijn en sociale steun die ontstaat bevordert zelfwaardering en vergroot de vitaliteit van de hele organisatie. Kernwaarden hierbij zijn gelijkwaardigheid en vertrouwelijkheid.
Bouwen aan een coachingscultuur, hoe doe je dat?
Creëer een structuur van collega’s die elkaar ondersteunen in hun werk. Door dit goed te faciliteren ondervang je beginnende problemen en bevorder je het zelfoplossend vermogen. Problemen waar mensen nu in eenzaamheid mee worstelen worden veel eerder gesignaleerd waardoor je er tijdig iets aan kunt doen. Zo’n verbindende structuur biedt een mooie kans om met relatief lage kosten pro-actief het ziekteverzuim te verlagen en professionaliteit te verhogen. Het enige wat je als organisatie moet doen is de voorwaarden scheppen om collegiale coachingsgesprekken te kunnen voeren en alle medewerkers te leren hoe een coachende collega te zijn.
Kiezen voor de juiste vorm
Hoe dit er in de praktijk uitziet hangt af van verschillende factoren. Denk aan bestaande structuren, de visie van waaruit de wens om elkaar te coachen is ontstaan en de context waarin het plaats gaat vinden.
Een effectieve vorm is een mentortraject voor nieuwe collega’s. Ervaren professionals nemen de rol van mentor op zich. Gedurende een afgesproken periode zullen zij hun nieuwe collega’s coachen om competenties te vergroten. Dit past bij een visie waarin geïnvesteerd wordt in professionaliteit en kwaliteit.
Je kunt ook denken aan een coachpool. Deze vorm biedt elke medewerker de kans om een paar keer per jaar te coachen en gecoacht te worden. Het grote voordeel van een coachpool is de laagdrempeligheid. Als iedereen gesprekken voert, ook als er geen urgent probleem is, hoort het bij de cultuur en wordt het als normaal ervaren. Dit past bij organisaties waar openheid en gelijkwaardigheid belangrijk zijn.
Tot slot een gouden tip: Zorg dat je medewerkers de inzichten die ze krijgen willen delen met de organisatie. Je kunt veel leren van de feedback die uit de coachingsgesprekken gedestilleerd wordt.
Wil je professionele ontwikkeling door collegiaal coachende gesprekken?
Ik begeleid organisaties met de inrichting en het vormgeven van de structuur. Afhankelijk van de intentie en mogelijkheden binnen de organisatie ontwerpen we de beste vorm. In de dagtraining leren medewerkers hoe zij op professionele wijze coachende gesprekken voeren. Daarna zorgen we voor borging binnen de organisatie en zullen we bijschaven waar dat nodig is.
* Bakker, Arnold B. and Leiter, Michael P., Work Engagement. A Handbook of Essential Theory and Research. 2010. Psychology Press, New York.